Ο φόβος είναι ένα αυτοκαταστροφικό συναίσθημα που παράγει αρνητική ενέργεια σ’ εκείνον που τον φιλοξενεί στην καρδιά του. Ο άνθρωπος που φοβάται επενδύει μέσω της φαντασίας του στο αντικείμενο του φόβου του, δίνοντάς του ουσία προς υλοποίηση εκείνου που φοβάται. Ο φόβος είναι μια δύναμη, αντίθετη της πίστης, την οποία, αν αφεθεί να καλπάζει ανεξέλεγκτος, ακυρώνει. Όπως η πίστη ελκύει εκείνο το οποίο θέλει κάποιος να πετύχει, έτσι και ο φόβος ελκύει αυτό που ο άνθρωπος θέλει ν’ αποφύγει. Είναι γνωστή η λαϊκή ρήση που ακούγεται συχνά: «εκείνο που φοβότανε το ’παθε.»
Πολύ σωστά λοιπόν λέγεται: Μη φοβάσαι τίποτα παρά μόνο τον ίδιο το φόβο. Αν αποβάλει κανείς το φόβο, έχει κατανικήσει τον πιο ύπουλο εχθρό που ελλοχεύει μέσα του. Η καλύτερη αυτοπροστασία από το φόβο είναι να μην καλλιεργεί κανείς αρνητικές σκέψεις, καθώς αυτό τους δίνει μορφή και σχήμα στη φαντασία του, δημιουργώντας τις λεγόμενες αρνητικές σκεπτομορφές που στη συνέχεια τείνουν να υλοποιηθούν.
Με το που αντιλαμβανόμαστε μια αρνητική σκέψη να τρυπώνει στο νου μας πρέπει να την αποβάλλουμε επί τόπου, βάζοντας στη θέση της μια θετική σκέψη, μια και ο νους δεν ανέχεται το κενό.
Ας δούμε όμως τι λέει η Βίβλος για το φόβο:
«Επειδή εκείνο που φοβόμουν μου συνέβηκε, κι εκείνο που τρόμαζα ήρθε επάνω μου.» (Ιώβ 3: 25)Από το εδάφιο αυτό φαίνεται ότι ο Ιώβ, ο οποίος απολάμβανε πολλές ευλογίες στη ζωή του, είχε κυριευτεί από φόβο μήπως μια μέρα χάσει τ' αγαθά του. Τρόμαζε στη σκέψη αυτή κι όμως την καλλιεργούσε, φοβούμενος τις πιο αρνητικές εξελίξεις. Κι ώ του θαύματος, του συνέβη ακριβώς εκείνο που φοβόταν. Κι όχι μόνο του συνέβη, αλλά λιποψύχησε και καταράστηκε την ημέρα που γεννήθηκε. (Ιώβ 3: 1)
Ο σοφός Σολομών ήταν γνώστης των αυτοκαταστροφικών συνεπειών του φόβου και τις κατέγραψε στις Παροιμίες του.
«Ο φόβος του ασεβή θα ’ρθει επάνω του· ενώ η επιθυμία των δικαίων θα εκπληρωθεί.» (Παροιμίες 10: 24)
Οι ασεβείς είναι πιο επιρρεπείς στο φόβο διότι η ασέβειά τους υπονομεύει την πίστη τους. Επιπλέον, λόγω της ασέβειας, δεν έχουν παρρησία για να προσευχηθούν προς το Θεό, κι έτσι βουλιάζουν περισσότερο στο φόβο. Απεναντίας, ο δίκαιος, παρόλο που ούτε αυτός είναι απρόσβλητος στο φόβο, καταφέρνει να τον υπερνικήσει με την πίστη.
«Ο φόβος του ανθρώπου στήνει παγίδα· ενώ αυτός που εμπιστεύεται τον Κύριο θα είναι σε ασφάλεια.» (Παροιμίες 29: 25)
Εκείνος που φοβάται στήνει, εν αγνοία του, παγίδες για τον εαυτό του. Όπως προείπα, ο φόβος παράγει αρνητική ενέργεια που υφαίνει ύπουλα, αργά αλλά σταθερά τις αρνητικές σκέψεις σε φοβερές εικόνες (σκεπτομορφές) που τείνουν να υλοποιηθούν. Η αντικατάσταση των αρνητικών σκέψεων με θετικές και η εμπιστοσύνη στο Θεό και στον Ανώτερο Εαυτό, το πνεύμα μέσα μας, είναι η καλύτερη άμυνα εναντίον επιθέσεων φόβου.
«Οι ασεβείς φεύγουν, αν και δεν τους καταδιώκει κανένας· ενώ οι δίκαιοι έχουν θάρρος σαν λιοντάρι.» (Παροιμίες 28:1)Η ασέβεια αποξενώνει τον ασεβή από τον εσωτερικό άνθρωπο ή πνεύμα, δηλαδή το θεϊκό στοιχείο μέσα του, που είναι η αληθινή πηγή δύναμης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δειλία και το φόβο. Έτσι ο ασεβής τρέπεται σε φυγή, ακόμη κι όταν κανείς δεν τον καταδιώκει. Ένοχη συνείδηση φέρνει εφιάλτες και τρόμο στον ασεβή. Απεναντίας, ο δίκαιος που εμπιστεύεται το Θεό κοιμάται ήσυχος και είναι θαρραλέος σαν λιοντάρι, μας λέει ο σοφός Σολομών, κάτι που επιβεβαιώνεται και στην καθημερινότητα.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μας δείχνει κι έναν άλλο τρόπο για να καταπολεμήσουμε το φόβο: την αγάπη.
«Αλλά η τέλεια αγάπη βγάζει έξω τον φόβο· επειδή ο φόβος έχει κόλαση. Εκείνος που φοβάται δεν έχει τελειοποιηθεί στην αγάπη.» (Α´ Ιωάννου 4: 18)
Η αγάπη, λοιπόν, είναι ένα αποτελεσματικό όπλο εναντίον του φόβου. Όπου υπάρχει αγάπη, προς το Θεό και τους ανθρώπους, δεν μπορεί να ριζώσει ο φόβος. Φοβάσαι ότι κάποιος μπορεί να σε βλάψει; Τότε προσπάθησε να τον αγαπήσεις. Ντύσε τον εχθρό στη φαντασία σου με φως και με αγάπη, και τότε ο φόβος θα εξαφανιστεί. Μια καρδιά γεμάτη ανιδιοτελή αγάπη προς όλους δεν έχει χώρο για φόβο. Απεναντίας, μια καρδιά που δεν αγαπάει είναι γεμάτη από φόβο. Φοβάται τους πάντες και τα πάντα.
Το πνεύμα του φόβου δεν προέρχεται από το Θεό, λέει ο Απ. Παύλος: «Επειδή ο Θεός δεν μας έδωσε πνεύμα δειλίας, αλλά δύναμης και αγάπης και σωφρονισμού.» (Β´ Τιμόθεο 1: 7)
Το αυτοκαταστροφικό πνεύμα του φόβου δεν πηγάζει από το Θεό αλλά από την καρδιά του ανθρώπου λόγω της παραβίασης των θείων αρχών, από πρόθεση ή από άγνοια. Αυτό που θέλει ο Θεός για μας, και μας παρέχεται όταν είμαστε συντονισμένοι με τις προδιαγραφές του Δημιουργού μας, είναι υγιής νους και καρδιά γεμάτη αγάπη και δύναμη.
Υπάρχει όμως κι ένας άλλος φόβος, που στη σωστή δόση του είναι υγιής και ωφέλιμος. Είναι ο φόβος του Θεού. Και δεν μιλάμε για νοσηρό φόβο τιμωρίας, αλλά για συνειδητοποίηση ότι κάθε σκέψη, λόγος ή πράξη που διαταράσσει την παγκόσμια αρμονία με την παραβίαση κυρίαρχων άγραφων νόμων έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή του ανθρώπου. Ας δούμε μερικά εδάφια πάνω στο φόβο Θεού:
«Αρχή σοφίας είναι ο φόβος του Κυρίου· οι άφρονες καταφρονούν τη σοφία και τη διδασκαλία.» (Παροιμίες 1: 7)Ο σοφός Σολομών μιλάει για τη θεία σοφία. Όταν κάποιος αρχίζει να κατανοεί την αλήθεια και την πραγματικότητα, τότε θα νιώθει δέος και σεβασμό για το Θεό και τους κυρίαρχους νόμους του. Με άλλα λόγια, εκείνος που νιώθει υγιή φόβο για το Θεό, ο ίδιος βρίσκεται στο δρόμο της συνειδητοποίησης και της σοφίας. Μόνο οι ανόητοι περιφρονούν τη θεϊκή σοφία και διδασκαλία.
«Εκείνος που καταφρονεί τον λόγο θα αφανιστεί· ενώ αυτός που φοβάται την εντολή θα ανταμειφθεί.» (Παροιμίες 13: 13)Το να φοβάται κανείς το Θεό σημαίνει να προσέχει τις εντολές του και να συμμορφώνεται με αυτές. Το αποτέλεσμα θα είναι να θερίσει καλούς καρπούς σαν ανταμοιβή. Απεναντίας, όποιος καταφρονεί τις εντολές θα αφανιστεί, λέει ο σοφός Σολομών.
«Στον φόβο του Κυρίου υπάρχει ισχυρή ελπίδα· και στα παιδιά του θα υπάρχει καταφύγιο.» (Παροιμίες 14: 26)
Η ελπίδα εκείνων που φοβούνται το Θεό είναι ισχυρή και αποτελεί ασπίδα προστασίας ακόμη και για τα παιδιά του.
«Ο φόβος του Κυρίου είναι πηγή ζωής που απομακρύνει από παγίδες θανάτου.» (Παροιμίες 14: 27)Ο υγιής φόβος του Θεού είναι μια πνευματική πηγή ζωής για την ψυχή του ανθρώπου. Του δίνει σοφία για ν’ αποφεύγει τις παγίδες που οδηγούν στην αυτοκαταστροφή και στον πνευματικό θάνατο.
Ενώ όμως ο φόβος Κυρίου προφυλάσσει από παγίδες και συνεπάγεται πολλές ευλογίες, το να εμπαίζει κανείς το Θεό χρησιμοποιώντας το όνομά του για να καλύψει σκοτεινές πράξεις είναι φοβερό, λέει ο Απόστολος Παύλος: «Είναι φοβερό το να πέσει κάποιος στα χέρια του ζωντανού Θεού.» (Προς Εβραίους 10: 31)
Πολύ σωστά λοιπόν λέγεται: Μη φοβάσαι τίποτα παρά μόνο τον ίδιο το φόβο. Αν αποβάλει κανείς το φόβο, έχει κατανικήσει τον πιο ύπουλο εχθρό που ελλοχεύει μέσα του. Η καλύτερη αυτοπροστασία από το φόβο είναι να μην καλλιεργεί κανείς αρνητικές σκέψεις, καθώς αυτό τους δίνει μορφή και σχήμα στη φαντασία του, δημιουργώντας τις λεγόμενες αρνητικές σκεπτομορφές που στη συνέχεια τείνουν να υλοποιηθούν.
Με το που αντιλαμβανόμαστε μια αρνητική σκέψη να τρυπώνει στο νου μας πρέπει να την αποβάλλουμε επί τόπου, βάζοντας στη θέση της μια θετική σκέψη, μια και ο νους δεν ανέχεται το κενό.
Ας δούμε όμως τι λέει η Βίβλος για το φόβο:
«Επειδή εκείνο που φοβόμουν μου συνέβηκε, κι εκείνο που τρόμαζα ήρθε επάνω μου.» (Ιώβ 3: 25)Από το εδάφιο αυτό φαίνεται ότι ο Ιώβ, ο οποίος απολάμβανε πολλές ευλογίες στη ζωή του, είχε κυριευτεί από φόβο μήπως μια μέρα χάσει τ' αγαθά του. Τρόμαζε στη σκέψη αυτή κι όμως την καλλιεργούσε, φοβούμενος τις πιο αρνητικές εξελίξεις. Κι ώ του θαύματος, του συνέβη ακριβώς εκείνο που φοβόταν. Κι όχι μόνο του συνέβη, αλλά λιποψύχησε και καταράστηκε την ημέρα που γεννήθηκε. (Ιώβ 3: 1)
Ο σοφός Σολομών ήταν γνώστης των αυτοκαταστροφικών συνεπειών του φόβου και τις κατέγραψε στις Παροιμίες του.
«Ο φόβος του ασεβή θα ’ρθει επάνω του· ενώ η επιθυμία των δικαίων θα εκπληρωθεί.» (Παροιμίες 10: 24)
Οι ασεβείς είναι πιο επιρρεπείς στο φόβο διότι η ασέβειά τους υπονομεύει την πίστη τους. Επιπλέον, λόγω της ασέβειας, δεν έχουν παρρησία για να προσευχηθούν προς το Θεό, κι έτσι βουλιάζουν περισσότερο στο φόβο. Απεναντίας, ο δίκαιος, παρόλο που ούτε αυτός είναι απρόσβλητος στο φόβο, καταφέρνει να τον υπερνικήσει με την πίστη.
«Ο φόβος του ανθρώπου στήνει παγίδα· ενώ αυτός που εμπιστεύεται τον Κύριο θα είναι σε ασφάλεια.» (Παροιμίες 29: 25)
Εκείνος που φοβάται στήνει, εν αγνοία του, παγίδες για τον εαυτό του. Όπως προείπα, ο φόβος παράγει αρνητική ενέργεια που υφαίνει ύπουλα, αργά αλλά σταθερά τις αρνητικές σκέψεις σε φοβερές εικόνες (σκεπτομορφές) που τείνουν να υλοποιηθούν. Η αντικατάσταση των αρνητικών σκέψεων με θετικές και η εμπιστοσύνη στο Θεό και στον Ανώτερο Εαυτό, το πνεύμα μέσα μας, είναι η καλύτερη άμυνα εναντίον επιθέσεων φόβου.
«Οι ασεβείς φεύγουν, αν και δεν τους καταδιώκει κανένας· ενώ οι δίκαιοι έχουν θάρρος σαν λιοντάρι.» (Παροιμίες 28:1)Η ασέβεια αποξενώνει τον ασεβή από τον εσωτερικό άνθρωπο ή πνεύμα, δηλαδή το θεϊκό στοιχείο μέσα του, που είναι η αληθινή πηγή δύναμης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δειλία και το φόβο. Έτσι ο ασεβής τρέπεται σε φυγή, ακόμη κι όταν κανείς δεν τον καταδιώκει. Ένοχη συνείδηση φέρνει εφιάλτες και τρόμο στον ασεβή. Απεναντίας, ο δίκαιος που εμπιστεύεται το Θεό κοιμάται ήσυχος και είναι θαρραλέος σαν λιοντάρι, μας λέει ο σοφός Σολομών, κάτι που επιβεβαιώνεται και στην καθημερινότητα.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μας δείχνει κι έναν άλλο τρόπο για να καταπολεμήσουμε το φόβο: την αγάπη.
«Αλλά η τέλεια αγάπη βγάζει έξω τον φόβο· επειδή ο φόβος έχει κόλαση. Εκείνος που φοβάται δεν έχει τελειοποιηθεί στην αγάπη.» (Α´ Ιωάννου 4: 18)
Η αγάπη, λοιπόν, είναι ένα αποτελεσματικό όπλο εναντίον του φόβου. Όπου υπάρχει αγάπη, προς το Θεό και τους ανθρώπους, δεν μπορεί να ριζώσει ο φόβος. Φοβάσαι ότι κάποιος μπορεί να σε βλάψει; Τότε προσπάθησε να τον αγαπήσεις. Ντύσε τον εχθρό στη φαντασία σου με φως και με αγάπη, και τότε ο φόβος θα εξαφανιστεί. Μια καρδιά γεμάτη ανιδιοτελή αγάπη προς όλους δεν έχει χώρο για φόβο. Απεναντίας, μια καρδιά που δεν αγαπάει είναι γεμάτη από φόβο. Φοβάται τους πάντες και τα πάντα.
Το πνεύμα του φόβου δεν προέρχεται από το Θεό, λέει ο Απ. Παύλος: «Επειδή ο Θεός δεν μας έδωσε πνεύμα δειλίας, αλλά δύναμης και αγάπης και σωφρονισμού.» (Β´ Τιμόθεο 1: 7)
Το αυτοκαταστροφικό πνεύμα του φόβου δεν πηγάζει από το Θεό αλλά από την καρδιά του ανθρώπου λόγω της παραβίασης των θείων αρχών, από πρόθεση ή από άγνοια. Αυτό που θέλει ο Θεός για μας, και μας παρέχεται όταν είμαστε συντονισμένοι με τις προδιαγραφές του Δημιουργού μας, είναι υγιής νους και καρδιά γεμάτη αγάπη και δύναμη.
Υπάρχει όμως κι ένας άλλος φόβος, που στη σωστή δόση του είναι υγιής και ωφέλιμος. Είναι ο φόβος του Θεού. Και δεν μιλάμε για νοσηρό φόβο τιμωρίας, αλλά για συνειδητοποίηση ότι κάθε σκέψη, λόγος ή πράξη που διαταράσσει την παγκόσμια αρμονία με την παραβίαση κυρίαρχων άγραφων νόμων έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή του ανθρώπου. Ας δούμε μερικά εδάφια πάνω στο φόβο Θεού:
«Αρχή σοφίας είναι ο φόβος του Κυρίου· οι άφρονες καταφρονούν τη σοφία και τη διδασκαλία.» (Παροιμίες 1: 7)Ο σοφός Σολομών μιλάει για τη θεία σοφία. Όταν κάποιος αρχίζει να κατανοεί την αλήθεια και την πραγματικότητα, τότε θα νιώθει δέος και σεβασμό για το Θεό και τους κυρίαρχους νόμους του. Με άλλα λόγια, εκείνος που νιώθει υγιή φόβο για το Θεό, ο ίδιος βρίσκεται στο δρόμο της συνειδητοποίησης και της σοφίας. Μόνο οι ανόητοι περιφρονούν τη θεϊκή σοφία και διδασκαλία.
«Εκείνος που καταφρονεί τον λόγο θα αφανιστεί· ενώ αυτός που φοβάται την εντολή θα ανταμειφθεί.» (Παροιμίες 13: 13)Το να φοβάται κανείς το Θεό σημαίνει να προσέχει τις εντολές του και να συμμορφώνεται με αυτές. Το αποτέλεσμα θα είναι να θερίσει καλούς καρπούς σαν ανταμοιβή. Απεναντίας, όποιος καταφρονεί τις εντολές θα αφανιστεί, λέει ο σοφός Σολομών.
«Στον φόβο του Κυρίου υπάρχει ισχυρή ελπίδα· και στα παιδιά του θα υπάρχει καταφύγιο.» (Παροιμίες 14: 26)
Η ελπίδα εκείνων που φοβούνται το Θεό είναι ισχυρή και αποτελεί ασπίδα προστασίας ακόμη και για τα παιδιά του.
«Ο φόβος του Κυρίου είναι πηγή ζωής που απομακρύνει από παγίδες θανάτου.» (Παροιμίες 14: 27)Ο υγιής φόβος του Θεού είναι μια πνευματική πηγή ζωής για την ψυχή του ανθρώπου. Του δίνει σοφία για ν’ αποφεύγει τις παγίδες που οδηγούν στην αυτοκαταστροφή και στον πνευματικό θάνατο.
Ενώ όμως ο φόβος Κυρίου προφυλάσσει από παγίδες και συνεπάγεται πολλές ευλογίες, το να εμπαίζει κανείς το Θεό χρησιμοποιώντας το όνομά του για να καλύψει σκοτεινές πράξεις είναι φοβερό, λέει ο Απόστολος Παύλος: «Είναι φοβερό το να πέσει κάποιος στα χέρια του ζωντανού Θεού.» (Προς Εβραίους 10: 31)
