Η κρίση, ή ανταπόδοση, είναι ένα άχαρο θέμα που προτιμάμε να το προσπερνάμε. Έχοντας επίγνωση ότι είμαστε όλοι παραβάτες των θείων αρχών, δε θέλουμε καν να σκεφτούμε ότι ενδέχεται κάποια μέρα να μας έρθει ο λογαριασμός και να κληθούμε να πληρώσουμε. Την αδιαφορία μας για τις συνέπειες των πράξεων και παραλείψεών μας συχνά τη δικαιολογούμε όταν βλέπουμε ανθρώπους που με την αδικία και την παρανομία συσσώρευσαν πλούτη και τ’ απολαμβάνουν, ενίοτε μέχρι βαθέως γήρατος, σα να μην υπάρχει ο κρίνων. Αυτό το είχε παρατηρήσει και ο σοφός Σολομών, όπως βλέπουμε στο επόμενο εδάφιο:
«Υπάρχει ματαιότητα, που γίνεται επάνω στη γη, το ότι υπάρχουν δίκαιοι στους οποίους συμβαίνει σύμφωνα με τα έργα των ασεβών, και υπάρχουν ασεβείς στους οποίους συμβαίνει σύμφωνα με τα έργα των δικαίων· είπα, ότι και τούτο είναι ματαιότητα.» (Εκκλησιαστής 8: 14)
Απογοητευμένος ο Σολομών από την αδυναμία του να εξηγήσει γιατί οι ασεβείς συχνά ευημερούν, ενώ οι δίκαιοι υποφέρουν, καταλήγει:
«Αφού έδωσα την καρδιά μου στο να γνωρίσω τη σοφία, και να δω τον περισπασμό που γίνεται επάνω στη γη, επειδή ούτε ημέρα ούτε νύχτα δεν βλέπουν ύπνο στα μάτια τους (οι ζητούντες τη σοφία), τότε είδα ολόκληρο το έργο του Θεού: ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να κατανοήσει το έργο που έγινε κάτω από τον ήλιο. Επειδή όσο και να κοπιάσει ο άνθρωπος ζητώντας, σίγουρα δεν θα το βρει· ακόμα, μάλιστα, και ο σοφός, αν πει να το γνωρίσει, δεν θα μπορέσει να το βρει.» (Εκκλησιαστής 8: 16-17)
Ώστε, λοιπόν, ο άνθρωπος δεν μπορεί να κατανοήσει το έργο που έγινε κάτω από τον ήλιο. Και όποιος πει ότι έχει όλες τις απαντήσεις (όπως οι φανατισμένοι οπαδοί των διαφόρων θρησκειών και δογμάτων), πλανάται πλάνη οικτρά.
Ούτως εχόντων των ανεξήγητων φαινομένων της ζωής, ας δούμε τι άλλο λέει η Βίβλος περί της ανταπόδοσης. Ο συμπαντικός νόμος της σποράς και του θερισμού είναι ένας κυρίαρχος άγραφος νόμος που λογικά λίγοι θα μπορούσαν ν’ αμφισβητήσουν. Το βλέπουμε να εκδηλώνεται καθημερινά στη ζωή μας και στη ζωή των συνανθρώπων μας. Ας δούμε τη λέει η Βίβλος περί αυτού.
«Σας λέω δε ότι για κάθε αργό λόγο που θα μιλήσουν οι άνθρωποι, θα λογοδοτήσουν γι' αυτόν κατά την ημέρα της κρίσης. Επειδή από τα λόγια σου θα δικαιωθείς, και από τα λόγια σου θα κατακριθείς.» (Κατά Ματθαίον 12: 36-37)
Η ενέργεια των λόγων που προφέρουμε χρειάζεται κάποιο χρόνο “επώασης”, προτού κάποιος θερίσει εκείνο που έσπειρε με τη γλώσσα του/της. Στο πιο πάνω εδάφιο, η ημέρα κατά την οποία κάποιος θα θερίσει τον καρπό των χειλιών του ονομάζεται “ημέρα της κρίσεως”. Έτσι, λοιπόν, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς μιλάμε, διότι ο καρπός από κάθε απρόσεκτο λόγο μπορεί να είναι πολύ πικρός, τόσο για μας όσο και για κείνους προς τους οποίους τον προφέρουμε. Τα ίδια τα λόγια μας θα μας δικαιώσουν ή θα μας καταδικάσουν, ανάλογα με το περιεχόμενό τους και την ενέργεια (συναισθηματική φόρτιση) που έχει “επενδυθεί” σ’ αυτά. Στους στίχους που παρέθεσα, ο Ιησούς υποδηλώνει ότι ο άνθρωπος, με τον τρόπο που μιλάει, απεργάζεται την κρίση κατά του εαυτού του.
«Από τους καρπούς του στόματος η ψυχή του ανθρώπου θα γεμίσει με αγαθά, και η ανταπόδοση των χειλιών του θα επιστρέψει σ’ αυτόν.» (Παροιμίες 12: 14)
Στην παροιμία αυτή, ο σοφός Σολομών επιβεβαιώνει ότι ο καλός λόγος που προφέρει ο άνθρωπος γεμίζει πρώτα-πρώτα την ψυχή του ίδιου με αγαθά, και η ανταπόδοση των χειλιών του, δηλαδή η “κρίση”, θα επιστρέψει σ’ αυτόν.
«Ο Κύριος γνωρίζεται από την κρίση που κάνει· ο ασεβής παγιδεύεται στο έργο των χειρών του.» (Ψαλμοί 9: 16)
Εδώ ο προφητάναξ Δαβίδ αναφέρεται στο Θεό ως εκτελεστή της “κρίσης”. Στον ίδιο όμως στίχο προσθέτει ότι ο ασεβής αυτοπαγιδεύεται με τα ίδια τα έργα του. Με άλλα λόγια, η κρίση δεν έρχεται από έναν προσωπικό Θεό, εκεί πάνω και έξω από μας, που παρατηρεί ποιος κάνει τι, αλλά από τους κυρίαρχους νόμους που λειτουργούν μέσα μας και στο Σύμπαν γύρω μας. Η παραβίαση αυτών των άγραφων νόμων, εν γνώσει ή εν αγνοία μας, συνεπάγεται “κρίση”.
«Ας ακούσουμε το τέλος της όλης υπόθεσης: Να φοβάσαι το Θεό, και να τηρείς τις εντολές του, δεδομένου ότι αυτό είναι το παν του ανθρώπου. Επειδή ο Θεός θα φέρει σε κρίση κάθε έργο και κάθε κρυφό πράγμα, είτε αγαθό είτε πονηρό.» (Εκκλησιαστής 12: 13-14)
Κάθε σκέψη, λόγος και έργο του ανθρώπου θα έλθουν σε κρίση, ενωρίτερα ή αργότερα. Αυτή είναι μια φυσιολογική διαδικασία, η λειτουργία του νόμου αιτίας και αποτελέσματος. Έτσι λοιπόν, το συμπέρασμα της όλης υπόθεσης είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να “φοβάται” το Θεό, δηλαδή να σέβεται τους κυρίαρχους άγραφους νόμους, που είναι όμως γραμμένοι στη συνείδησή του και είναι ευανάγνωστοι όταν αυτή είναι καθαρή. Αυτό είναι το θεμελιώδες καθήκον του ανθρώπου, ώστε να προφυλάσσει την ψυχή του από την αδικία και να βιώνει ζωή πληρότητας.
«Πείτε στον δίκαιο, ότι σ' αυτόν θα συμβεί καλό· επειδή θα φάει τον καρπό των έργων του. Αλλοίμονο στον άνομο! Σ' αυτόν θα συμβεί κακό· επειδή θα του γίνει η ανταπόδοση (των έργων) των χειρών του.» (Ησαΐας 3: 10-11)
Ο Ησαΐας επικαλείται τον κυρίαρχο άγραφο νόμο της ανταπόδοσης. Οι άνθρωποι τρώνε τον καρπό των έργων τους, καθώς η ζωή πληρώνει τόσο τους δίκαιους όσο και τους άδικους ανάλογα με τα έργα των χειρών τους. Κανείς δεν θα ’πρεπε ν’ αμφιβάλλει γι’ αυτό, ειδικά όταν παρατηρεί διεφθαρμένους ανθρώπους που για κάποιο διάστημα φαίνεται να ευημερούν και να είναι ευτυχισμένοι. Όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, η “ημέρα της κρίσεως”, και αυτοί οι άνθρωποι θα θερίσουν εκείνο που έχουν σπείρει. Παρά τα φαινόμενα, οι κυρίαρχοι νόμοι δεν μεροληπτούν και δεν κάνουν χάρες σε κανένα.
«Με την ψυχή μου σε πόθησα τη νύχτα· ναι, με το πνεύμα μέσα μου σε εκζήτησα το πρωί· επειδή όταν οι κρίσεις σου έρχονται στη γη, οι κατοικούντες σ’ αυτή θα μάθουν δικαιοσύνη.» (Ησαΐας 26: 9)
Ο Ησαΐας αναγνωρίζει ότι οι κρίσεις του Θεού πάνω στους ανθρώπους τους διδάσκουν δικαιοσύνη. Υπάρχει μια διδακτική αξία στον πόνο και ο άνθρωπος κερδίζει σοφία απ’ αυτόν. Φυσικά η κρίση, δηλαδή ο πόνος, δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κανείς δικαιοσύνη, αλλά ισχυρογνώμονες και ανόητοι άνθρωποι φαίνεται να τον προκαλούν. Όπως βλέπουμε στο επόμενο εδάφιο, ο ασεβής δεν συνετίζεται με καλό τρόπο:
«Ακόμη κι αν ελεηθεί ο ασεβής, δεν θα μάθει δικαιοσύνη· δεν θα υπηρετήσει την αλήθεια στη γη, και δεν θα εμβλέψει στη μεγαλειότητα του Κυρίου.» (Ησαΐας 26: 10)
Ακόμη κι αν ευεργετηθεί ο ασεβής, θα συνεχίσει να αδικεί και να υπηρετεί το ψεύδος, χωρίς να συγκινείται από τη μακροθυμία του Κυρίου, μας λέει ο Ησαΐας.
«Εγώ ο Κύριος εξετάζω την καρδιά και δοκιμάζω νεφρούς, για να δώσω στον κάθε έναν σύμφωνα με τις οδούς του, και ανάλογα με τον καρπό των έργων του.» (Ιερεμίας 17: 10)
Ο Θεός δια του εκπροσώπου του, δηλαδή δια του ανθρωπίνου πνεύματος ή συνείδησης που είναι ο λύχνος του Κυρίου (Παροιμίες 20: 27), διερευνά το νου και δοκιμάζει την καρδιά του κάθε ανθρώπου ανά πάσα στιγμή της ζωής του. Οι άνθρωποι έχουν ένα Ανώτερο Εαυτό, τον εσωτερικό άνθρωπο, ο οποίος διαρκώς κρίνει τις προθέσεις, τα κίνητρα, τα αισθήματα, τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις, προειδοποιώντας, καθοδηγώντας, επιδοκιμάζοντας και αποδοκιμάζοντας τη συμπεριφορά μας. Κανείς δε μπορεί να γλιτώσει από αυτόν τον εσωτερικό κριτή, του οποίου οι κρίσεις ενεργοποιούν το νόμο της ανταπόδοσης. Ο καθένας λαμβάνει εκείνο που δικαιούται ανάλογα με τις πράξεις του.
Στο επόμενο εδάφιο επιβεβαιώνεται η ύπαρξη αυτού του εσωτερικού κριτή: «Αφού λοιπόν οι εθνικοί, που δεν έχουν (γραπτό) νόμο, κάνουν από τη φύση τους εκείνα που ανήκουν στο νόμο, σημαίνει ότι οι μη έχοντες νόμο είναι οι ίδιοι νόμος στον εαυτό τους. Οι οποίοι δείχνουν το έργο του νόμου να είναι γραμμένο μέσα στις καρδιές τους, έχοντας τη συνείδησή τους να συμμαρτυρεί, και τους λογισμούς να κατηγορούν ή και να απολογούνται αναμεταξύ τους.» (Προς Ρωμαίους 2: 14-15)
« (…) Θα σας κρίνω κάθε έναν σύμφωνα με τις οδούς του.» (Ιεζεκιήλ 33: 20β)
Ο προφήτης Ιεζεκιήλ, ομιλώντας για λογαριασμό του Θεού προς τον οίκο Ισραήλ, επιβεβαιώνει ότι ο καθένας θα κριθεί ανάλογα με τον τρόπο που πορεύεται στη ζωή του. Ο εκλεκτός λαός δεν μπορεί να αναμένει ειδική μεταχείριση από το Θεό, διότι οι κυρίαρχοι νόμοι του δεν προσωποληπτούν.
«Και θα αναπληρώσω σε σας τα χρόνια που κατέφαγε η ακρίδα, ο βρούχος, η ερυσίβη, και η κάμπια, το μεγάλο μου στράτευμα, που είχα στείλει εναντίον σας.» (Ιωήλ 2: 25)
Ο Κύριος έχει πολλούς τρόπους για να κρίνει τους ανθρώπους στο εδώ και τώρα. Στο ανωτέρω εδάφιο βλέπουμε ότι ο προφήτης Ιωήλ θεωρεί την ακρίδα, το βρούχο, την ερυσίβη και την κάμπια ως το σωφρονιστικό στράτευμα του Κυρίου. Με άλλα λόγια, η αρνητική ενέργεια που συσσωρεύεται από τις αδικίες και τα εγκλήματα των ανθρώπων εκδηλώνεται με διάφορες μορφές εντόμων καταστροφικών για τη βλάστηση. Παρόλα αυτά, η κρίση του Θεού δεν διαρκεί για πάντα. Εάν οι παραβάτες μετανιώσουν, ο Θεός τους συγχωρεί και αποκαθιστά τη ζημιά που το στράτευμά του προκάλεσε στους ανθρώπους. Η θετική ενέργεια που απελευθερώνεται από την αποκατάσταση της αλήθειας, της δικαιοσύνης και της αγάπης στις καρδιές των ανθρώπων, είναι ικανή ν’ αποκαταστήσει κάθε βλάβη που είχε επιφέρει η κρίση.
«Και θα σας πλησιάσω για κρίση· και θα είμαι μάρτυρας που σπεύδει ενάντια στους μάγους, και ενάντια σ' αυτούς που μοιχεύουν, και ενάντια στους επίορκους, και ενάντια σ' αυτούς που αποστερούν τον μισθό του μισθωτού, που καταδυναστεύουν τη χήρα και τον ορφανό, κι αυτούς που αδικούν τον ξένο, κι αυτούς που δεν με φοβούνται, λέει ο Κύριος των δυνάμεων.» (Μαλαχίας 3: 5)
Εδώ ο Μαλαχίας μας δίνει μια επιλεκτική λίστα αμαρτιών που αναπόφευκτα επισύρουν την κρίση του Θεού πάνω στους αμαρτωλούς. Δυστυχώς οι άνθρωποι, επειδή δεν πιστεύουν ότι υπάρχει ο κρίνων, υποπίπτουν στα ίδια ανομήματα επανειλημμένως, έχοντας πλανηθεί στο να πιστεύουν ότι δεν θα υποφέρουν ποτέ τις συνέπειες των πράξεών τους, ότι δηλαδή δεν υπάρχει ο άγραφος νόμος της ανταπόδοσης.
«Και αν κάποιος ακούσει τα λόγια μου και δεν τα φυλάξει, εγώ δεν τον κρίνω· επειδή δεν ήρθα για να κρίνω τον κόσμο, αλλά για να σώσω τον κόσμο. Εκείνος που αθετεί εμένα και δεν δέχεται τα λόγια μου, έχει αυτόν που τον κρίνει· ο λόγος που μίλησα, εκείνος θα τον κρίνει κατά την έσχατη ημέρα.» (Κατά Ιωάννη 12: 47-48)
Εκείνοι που άκουσαν το λόγο του Ιησού δεν έχουν δικαιολογία ότι δεν γνώριζαν τι είναι το σωστό. Η γνώση της αλήθειας, δηλαδή των θείων αρχών, συνεπάγεται αυξημένη ευθύνη. Συνειδητή απόρριψη των θείων αρχών συνεπάγεται κρίση, και ο κρίνων είναι ο ίδιος ο λόγος της αλήθειας.
«Εξαιτίας, όμως, της σκληρότητάς σου και της αμετανόητης καρδιάς σου επισωρεύεις για τον εαυτό σου οργή για την ημέρα που θα ξεσπάσει η οργή και θα εκδηλωθεί η δίκαιη κρίση του Θεού, ο οποίος θα ανταποδώσει στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του.» (Προς Ρωμαίους 2: 5-6)
Εδώ ο Απόστολος Παύλος προβάλλει στο Θεό ανθρώπινες αδυναμίες, όπως το ξέσπασμα της οργής. Η γράφουσα δεν πιστεύει σ’ έναν προσωπικό Θεό, ο οποίος κάνει υπομονή για ορισμένο χρόνο, και κατόπιν, μη αντέχοντας άλλο, ξεσπάει πάνω στον αμαρτωλό για να εκδηλώσει τη δίκαιη κρίση του, δηλαδή για να τον τιμωρήσει. Κάτι άλλο συμβαίνει, όπως εξήγησα και προηγουμένως. Η αρνητική ενέργεια που συσσωρεύει ο άνθρωπος πάνω του με την παραβίαση των θείων αρχών, δηλαδή των προδιαγραφών μέσα στις οποίες οφείλει να κινείται για να έχει αρμονική ζωή, κάποια στιγμή, στο πλήρωμα του χρόνου, ή στην ώρα της κρίσεως, όπως λένε, φτάνει στο σημείο διαρροής και εκδηλώνεται ως φυσική ανωμαλία (“τιμωρία”) σε άτομα, οικογένειες, λαούς.
Πάντως, η ανταπόδοση κατά τα έργα του ανθρώπου αναφέρεται σε πολλά άλλα εδάφια της Βίβλου, όπως, π.χ., στους Ψαλμούς 62:12, «και σου είναι, Κύριε, το έλεος· Διότι συ θέλεις αποδώσει εις έκαστον κατά τα έργα αυτού», και στις Παροιμίες 24:12, «Αν πεις: Δες, εμείς δεν το ξέρουμε· δεν γνωρίζει αυτός που σταθμίζει τις καρδιές; Και δεν ξέρει αυτός που φυλάττει την ψυχή σου, και αποδίδει στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του;»
Το τελευταίο εδάφιο υπονοεί ότι ακόμα και η παραβίαση των προδιαγραφών μας λόγω άγνοιας, επισύρει την ανταπόδοση. Όπως αν κάποιος φάει εν αγνοία του δηλητηριώδες χόρτο δεν θα γλιτώσει τις οδυνηρές συνέπειες, έτσι κι όταν παραβεί τον άγραφο νόμο (τις προδιαγραφές που διέπουν την τρισυπόστατη φύση του) θα υποστεί τις συνέπειες.
Παρακαλώ μη με ρωτάτε γιατί οι σφαγείς της ανθρωπότητας, που στήνουν αιματηρούς πολέμους και ισοπεδώνουν λαούς, δεν υφίστανται τις συνέπειες των αποτρόπαιων πράξεών τους, διότι δεν έχω την απάντηση. Γι’ αυτούς φαίνεται ν’ αργεί πολύ η “ημέρα της κρίσεως”… Γιατί άραγε;
Είπαμε, δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις. Όπως ομολόγησε και ο Απόστολος Παύλος, «κατά μέρος γνωρίζουμε, και κατά μέρος προφητεύουμε· (…) επειδή, τώρα βλέπουμε σαν μέσα από ένα θαμπό κάτοπτρο, με τρόπο αινιγματώδη, (…) τώρα γνωρίζω κατά μέρος …». (Α´ Προς Κορινθίους, 13: 9,12)
Ας δούμε όμως περισσότερα εδάφια της Βίβλου πάνω στο θέμα μας:
«Όποιος, όμως, αδικεί, θα πάρει την αμοιβή της αδικίας του, και προσωποληψία δεν υπάρχει.» (Προς Κολοσσαείς 3: 25)
Ας μην αυταπατάται κανείς, λέει ο Παύλος. Δεν υπάρχει προσωποληψία στο νόμο της ανταπόδοσης. Αυτός που αδικεί θα πάρει οπωσδήποτε την αμοιβή του για τις αδικίες που έχει κάνει. Πότε; Άγνωστο.
«Μη πλανιέστε· ο Θεός δεν εμπαίζεται· επειδή ό,τι αν σπείρει ο άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει.» (Προς Γαλάτας 6: 7)
Ποιος δεν πιστεύει στον κυρίαρχο νόμο της σποράς και του θερισμού; Μήπως μπορεί κανείς σπέρνοντας τσουκνίδες να θερίσει σιτάρι; Αστεία πράγματα! Είναι, λοιπόν, δυνατόν ένας τέτοιος συμπαντικός νόμος να μην ισχύει για τον άνθρωπο;
«Επειδή η κρίση θα είναι ανελέητη σ' εκείνον που δεν έκανε έλεος· και το έλεος θριαμβεύει απέναντι στην κρίση.» (Ιακώβου 2: 13) Εδώ έχουμε να κάνουμε με το νόμο της αμοιβαιότητας. Για να λάβεις έλεος πρέπει να δείξεις έλεος. Αυτός που δεν δείχνει έλεος θα κριθεί ανελέητα, μας λέει ο Ιάκωβος. Μας συμφέρει, λοιπόν, αντί να κρίνουμε τους άλλους ζητώντας την τιμωρία τους, να δείχνουμε έλεος, συγχωρώντας και ξεχνώντας τα σφάλματά τους εναντίον μας, ώστε να μη συσσωρεύουμε κρίση για τον εαυτό μας. Το επόμενο εδάφιο επεξηγεί καλύτερα το γιατί: «Επειδή, με όποια κρίση κρίνετε, θα κριθείτε· και με όποιο μέτρο μετράτε, θα αντιμετρηθεί σε σας.» (Κατά Ματθαίο 7: 2)
Εκτός από την κρίση που υφίσταται ο άνθρωπος σε τούτη τη ζωή, θερίζοντας ό,τι σπέρνει, η Βίβλος, και συγκεκριμένα η Καινή Διαθήκη, μιλάει και για τη μετά θάνατον κρίση:
«Και καθώς είναι καθορισμένο στους ανθρώπους μια φορά να πεθάνουν, ύστερα δε από τούτο υπάρχει η κρίση.» (Προς Εβραίους 9: 27)
Σύμφωνα με το εδάφιο αυτό, μετά το θάνατο η ψυχή υφίσταται την τελική κρίση, δηλαδή γίνεται ο συνολικός απολογισμός του έργου της επί της γης. Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι γνωρίζω τι ακριβώς συμβαίνει μετά θάνατον, υποθέτω ότι η ψυχή εισέρχεται σε μια διαδικασία αυτοανάλυσης, και ίσως αυτοκάθαρσης, πιθανώς προετοιμαζόμενη για την επόμενη ενσάρκωσή της (“ανάσταση”), αν βέβαια υπάρχει μετεμψύχωση.
Η Ορθοδοξία, και όχι μόνο, πιστεύει ότι η κρίση των ψυχών δεn συντελείται αμέσως μετά το θάνατο, αλλά θα γίνει στη λεγόμενη «Δευτέρα Παρουσία». Με άλλα λόγια, οι ψυχές θα κοιμούνται για κάποια εκατομμύρια χρόνια, μέχρι την απατηλή Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, που θα κριθούν τελικά. Η εκδοχή αυτή είναι τόσο παράλογη που δεν χρειάζεται καν επιχειρηματολογία για να την αντικρούσει κανείς. Να πούμε μόνο ότι στο αενάως “εργαζόμενο” Σύμπαν δεν υπάρχει καμιάς μορφής στασιμότητα. Άλλωστε, υπάρχει και μια ιστορία-αλληγορία στην Καινή Διαθήκη που δείχνει ότι η ταξινόμηση (κρίση) των ψυχών γίνεται αμέσως μετά το θάνατο:
«Υπήρχε δε κάποιος άνθρωπος πλούσιος, και ντυνόταν με πορφύρα και βύσσο, ευφραινόμενος καθημερινά με μεγαλοπρέπεια. Υπήρχε δε και ένας φτωχός με το όνομα Λάζαρος, γεμάτος πληγές, που τον έβαζαν κοντά στην πύλη του, και επιθυμούσε να χορτάσει από τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του πλουσίου· αλλά και τα σκυλιά, καθώς έρχονταν, έγλειφαν τις πληγές του.
Πέθανε, όμως, ο φτωχός και φέρθηκε από τους αγγέλους στον κόλπο του Αβραάμ. Πέθανε δε και ο πλούσιος και θάφτηκε. Και μέσα στον Άδη, καθώς ύψωσε τα μάτια του, ενώ βρισκόταν μέσα σε βάσανα, βλέπει από μακριά τον Αβραάμ, και τον Λάζαρο στην αγκαλιά του· κι αυτός, αφού φώναξε, είπε: Πατέρα Αβραάμ, ελέησέ με, και στείλε τον Λάζαρο για να βουτήξει την άκρη του δαχτύλου του στο νερό και να δροσίσει τη γλώσσα μου· επειδή βασανίζομαι μέσα σε τούτη τη φλόγα.
Και ο Αβραάμ είπε: Παιδί μου, θυμήσου ότι απόλαυσες τα αγαθά στη ζωή σου και ο Λάζαρος παρόμοια τα κακά· τώρα, αυτός μεν παρηγορείται, εσύ όμως βασανίζεσαι.
Και εκτός όλων τούτων, ανάμεσα σε μας και σε σας είναι ένα μεγάλο χάσμα στηριγμένο, ώστε αυτοί που θέλουν να διαβούν από εδώ προς εσάς, να μη μπορούν, ούτε και οι από εκεί να διαπεράσουν προς εμάς.» (Κατά Λουκά 16: 19- 26)
Την ιστορία αυτή την αφηγήθηκε ο ίδιος ο Ιησούς και δείχνει ότι τη στιγμή του θανάτου του ανθρώπου η ψυχή έχει κριθεί και παίρνει τη θέση που δικαιούται. Όλα αυτά προφανώς είναι αλληγορικά και μάλλον υποδηλώνουν ότι η ψυχή βασανίζεται ή απολαμβάνει τη μακαριότητα, ανάλογα με τα έργα της. Τώρα το αν μπορεί να υπάρξουν ψυχές τόσο τέλειες ώστε να μην έχουν τύψεις και να μη μετανιώνουν για τίποτα απ’ όσα έκαναν στη ζωή είναι θέμα φαντασίας και μόνο. Επίσης, εάν το να είναι κανείς φτωχός και εξαθλιωμένος του εξασφαλίζει εισιτήριο για τον παράδεισο είναι μια ακόμη ουτοπία.
Προσωπικά δεν πιστεύω ότι ο Θεός που «ανατέλλει τον ήλιο αυτού επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους», συμπεριφέρεται στις κακές ψυχές μετά θάνατο με βλοσυρότητα και μοχθηρία καταδικάζοντάς τες σε αιώνια τιμωρία.
Σε κάθε περίπτωση, όποιος φοβάται την κρίση και την κόλαση, ας θυμάται ότι η αγάπη καλύπτει πλήθος αμαρτιών.
«Προπάντων, όμως, έχετε ένθερμη την αγάπη ο ένας προς τον άλλον· επειδή η αγάπη θα σκεπάσει πλήθος αμαρτιών.» (Α´ Πέτρου 4: 9)
